مالیات بر درامد اشخاص حقیقی

مالیات اشخاص حقیقی چگونه محاسبه می‌شود؟ آیا از دسته‌بندی صاحبان مشاغل اطلاع دارید؟

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی چگونه است؟

میزان معافیت مالیاتی مشاغل حقیقی در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟ فرمول محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی چیست؟ مالیات بر درآمد، مالیات مستقیمی است که دولت بر درآمد شهروندان خود وضع می‌کند. دولت می‌تواند هر سال در بودجه، سطوح درآمد و نرخ‌های مالیات را تغییر دهد. درآمد فقط به معنای پولی نیست که در قالب حقوق به دست می‌آید. این مالیات، بر سود درآمد سالانه یک فرد تعیین می‌شود. بنابراین میزان مالیات پرداختی به میزان درآمدی که در طول یک سال مالی به دست می‌آورید، بستگی دارد.

در این مقاله با روش محاسبه مالیات اشخاص حقیقی آشنا می‌شویم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی چیست؟

مالیات بر درآمد، سهم دولت از سود مازاد درآمد اشخاص حقیقی است که با توجه به نوع کسب و کار و میزان توانایی اشخاص، برای آن‌ها تعیین می‌شود. در واقع افرادی که به صورت شخصی اقدام به راه‌اندازی فعالیت اقتصادی می‌کنند، شامل مالیات اشخاص حقیقی می‌شوند.

در این نوع مالیات، شخص باید از کل فروش کالا یا خدمات کسب و کار خود در سال مالی، هزینه‌های آن را کسر کرده تا مالیات بر درآمد شغل محاسبه شود. اشخاص حقیقی موظف هستند در پایان سال مالی میزان درآمد، سود، زیان و هزینه‌های خود را به وسیله خوداظهاری به اداره امور مالیاتی اعلام کنند. عدم توجه به وظایف و قوانین مالیات بر درآمد، موجب جریمه و خسارت برای اشخاص حقیقی می‌شود. گروه‌بندی مشاغل مالیاتی، هزینه‌های کسر از مالیات و معافیت‌های قانونی صاحبان مشاغل از عوامل مؤثر برای محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی است.

گروه‌بندی مالیات بر درآمد مشاغل چگونه است؟

مالیات اشخاص حقیقی، شامل افرادی است که صاحب شغل صنف خاص یا کاسب هستند. این افراد موظف هستند بخشی از درآمد خود را به عنوان مالیات بر درآمد به دولت پرداخت کنند.

برای محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، تعیین گروه شغلی آن کسب و کار ضروری است. طبق قانون، صاحبان مشاغل حقیقی مشمول قانون مالیات بر درآمد، به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:

صاحبان مشاغل گروه اول (بند الف)

مشاغل این گروه وظیفه دارند؛ در طول سال مالی، دفاتر قانونی مثل دفتر روزنامه و دفتر کل یا سایر دفاتر مربوط به اسناد و مدارک را با رعایت اصول و استاندارد‌های حسابداری نگهداری کنند.

همچنین در زمان مقرر برای ارائه صورتحساب سود و زیان و ترازنامه اقدام کنند. صاحبان مشاغل بند (الف) به شرح زیر است:

اشخاص واردکننده و صادرکننده و دارای کارت بازرگانی
صاحبان معادن، کارخانه‌ها و واحد‌های تولیدی دارای جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه مربوطه
صاحبان مؤسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری
ارائه‌دهندگان خدمات مالی، صرافی‌ها، مدیریتی، مهندسی مشاوره‌ای، انفورماتیک رایانه‌ای و طراحی سیستم
صاحبان مراکز آموزشی، آموزشگاه‌های آزاد، مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
صاحبان بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و خانه‌های سالمندان
صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بنکداران، نمایندگان توزیع کالا‌های داخلی و وارداتی و صاحبان انبار‌ها
نمایندگان شرکت‌های تجاری و صنعتی داخلی و خارجی
صاحبان مؤسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به صورت مسافری یا باربری
صاحبان مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی

صاحبان مشاغل گروه دوم (بند ب)

صاحبان مشاغل این گروه باید فعالیت‌های شغلی خود را در دفاتر مشاغل شامل دفتر درآمد و دفتر هزینه ثبت کنند. نمونه این دفاتر، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه شده و در دسترس قرار می‌گیرد. این گروه موظف به نگهداری اسناد درآمدی فروش کالا یا خدمات و سایر درآمد‌ها، همچنین اسناد خرید کالا، خدمات، دارایی و سایر اسناد هزینه هستند. در نهایت باید با تنظیم صورت درآمد و هزینه سالیانه خود نسبت به ارسال اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند.

گروه بند (ب) شامل مشاغل زیر است:

صاحبان کارگاه‌های صنعتی، ساختمانی، تأسیسات فنی، نقشه کشی، محاسبات فنی و نظارت
چاپخانه‌داران، لیتوگراف‌ها، صحافی‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات چاپ
محققان، پژوهش گران و کارشناسان تحقیقاتی
کارگزاران و حق العمل کاران
صاحبان مراکز فرهنگی، هنری، فرهنگسرا‌ها، انجمن صنفی و مراکز ارتباطات رایانه‌ای
صاحبان تئاتر و سینما‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
صاحبان نمایشگاه‌های اتومبیل و کرایه ماشین
بنگاه‌های معاملات املاک
فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر
صاحبان مشاغل خدمات سینمائی مانند فیلم‌برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر
پزشکان، دندانپزشکان و دامپزشکان دارای مطب
صاحبان آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها، فیزیوتراپی‌ها و مراکز تصویر‌برداری پزشکی
صاحبان سالن‌های زیبایی و دیگر ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، طبی و غیرطبی
صاحبان میهمان سرا‌ها، میهمان پذیر‌ها و مسافرخانه‌ها
صاحبان تالار‌های پذیرایی، رستوران‌ها، تهیه‌کنندگان غذا‌های آماده و ارائه‌دهندگان خدمات تشریفات مراسم
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز و اتو سرویس‌ها
فروشندگان آهن آلات

صاحبان مشاغل گروه سوم (بند ج)

مشاغل گروه سوم، شامل صاحبان مشاغلی است که مشمول مقررات بند‌های (الف) و (ب) نیستند. این گروه الزامی به نگهداری دفاتر مشاغل (درآمد و هزینه) و دفاتر قانونی (روزنامه و کل) را ندارند. ولی مشاغل بند (ج)، بهتر است اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمد‌ها، همچنین اسناد خرید کالا یا خدمات، دارایی و سایر هزینه‌ها را نگهداری کنند.

در نهایت به این نکته توجه کنید که اظهارنامه تسلیمی خرداد ماه هر سال، مبنای تعیین گروه‌بندی سال مالی بعد خواهد بود.

گروه بندی مالیاتی مشاغل

گروه‌بندی مالیاتی مشاغل اشخاص حقیقی برای سال ۱۴۰۱ چگونه است؟

سقف درآمد مودیان بر اساس حجم و نوع فعالیت آن‌ها، مهم‌ترین عامل گروه‌بندی جدید مشاغل در سازمان مالیات است. صاحبان مشاغل اشخاص حقیقی با توجه به شاخص‌ها و معیار‌های مشخص شده از سوی اداره امور مالیاتی کشور به سه گروه تقسیم می‌شوند:

گروه اول

اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغلی که درآمد ابرازی آن‌ها در اظهارنامه دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها تا پایان دی ماه سال قبل، بیش از مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال (۱۵ میلیارد تومان) باشد.

گروه دوم

اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغلی که درآمد ابرازی آن‌ها در اظهارنامه دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها تا پایان دی ماه سال قبل، بیشتر از ۵۰ میلیارد ریال و کمتر یا برابر با ۱۵۰ میلیارد ریال باشد.

گروه سوم

اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل کوچک که در گروه‌های اول و دوم نباشند.

اصلی‌ترین عامل در محاسبه مالیات اشخاص حقیقی، گروه شغلی کسب و کار است. توجه داشته باشید، گروه‌بندی جدید سازمان مالیاتی طی بخشنامه مورخ ۱۰/۰۲/۱۴۰۱، برای عملکرد سال ۱۴۰۱ مورد استناد خواهد بود. بنابراین برای محاسبه مالیات بر درآمد عمکلرد سال ۱۴۰۰، ارقام قبلی استفاده می‌شود.

وظایف مالیاتی اشخاص حقیقی چیست؟

صاحبان مشاغل با توجه به نوع فعالیت اقتصادی که انجام می‌دهند، باید در زمان مشخص شده برای پرداخت مالیات اقدام کنند. طبق قانون در طی سال مالی و در زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی، وظایفی بر عهده اشخاص حقیقی است، که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

هر شخص حقیقی، موظف است نسبت به کسب و کار و گروه مالیاتی که در آن قرار می‌گیرد؛ دفاتر قانونی و مشاغل موضوع تجارت را از شروع سال مالی ثبت و نگهداری کند.
اشخاص حقیقی باید در پایان سال مالی و در زمان مقرر که آخر خردادماه سال بعد است؛ ترازنامه یا خلاصه وضعیت درآمد و هزینه‌ها را جهت محاسبه مالیات اشخاص حقیقی به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
اگر آخرین روز موعد مقرر برای ارائه اظهارنامه مالیاتی مصادف با تعطیلات باشد، اولین روز بعد از تعطیلی، مهلت نهایی ارسال اظهارنامه مشاغل است.
صاحبان مشاغل وظیفه دارند مالیات اشخاص حقیقی را به نرخ ماده ۱۳۱ قانون، به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.
صاحبان مشاغل باید حداکثر تا چهار ماه بعد از شروع کسب و کار، برای بهره‌مندی از تخفیفات، تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی، مراتب را به اداره امور مالیات منطقه اعلام کنند.
اگر اداره امور مالیات برای رسیدگی به اظهارنامه مودی درخواست دفاتر مشاغل و قانونی را داشت؛ اشخاص حقیقی مکلف به ارائه دفاتر به سازمان امور مالیاتی هستند.
اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل باید محل سکونت خود را نیز به اداره امور مالیاتی اعلام کنند.

چه هزینه‌هایی برای کسر از مالیات اشخاص حقیقی قابل قبول است؟

برای کاهش میزان درآمد مشمول مالیات، باید هزینه‌های مورد قبول سازمان مالیاتی را از آن کسر کنید. طبق ماده ۱۴۷ قانون مالیات مستقیم، هزینه‌های متعارف و قابل استناد که مربوط به کسب درآمد در دوره مالی است، را می‌توان در نظر گرفت.

صاحبان مشاغل، اگر به مدت ۳ سال برای پرداخت مالیات، خوش‌حساب باشند، مبلغی به عنوان تشویق از میزان مالیات آن‌ها کسر می‌شود. همچنین برخی از هزینه‌هایی که مطابق با ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، برای اداره امور مالیاتی کشور قابل قبول است را در ادامه بررسی می‌کنیم:

قیمت خرید کالا، مواد مصرفی یا خدمات فروخته شده
هزینه و حقوق استخدامی کارکنان
پرداخت حق بیمه
هزینه‌های آموزشی و پژوهشی
هزینه‌های جبران خسارات خارج از پوشش بیمه
هزینه‌های رفاهی، فرهنگی و ورزشی کارکنان
اجاره بهای محل کسب و کار
هزینه اجاره ماشین‌آلات و تجهیزات
هزینه‌های برق، آب، تلفن و سوخت

نحوه محاسبه مالیات اشخاص حقیقی در سال ۱۴۰۱ چگونه است؟

طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم، نرخ مالیات بر درآمد مشاغل به صورت پلکانی است. این نرخ بر اساس درآمد مشمول مالیات ۱۵، ۲۰ یا ۲۵ درصد خواهد بود.

نرخ ۱۵ درصد برای تا ۵۰ میلیون تومان اول درآمد مشمول مالیات
نرخ ۲۰ درصد برای تا ۵۰ میلیون تومان دوم درآمد مشمول مالیات
نرخ ۲۵ درصد برای باقیمانده درآمد مشمول مالیات

از درآمد خالص سالانه صاحبان مشاغل تا سقف معافیت‌های مالیاتی اشخاص حقیقی موضوع ماده ۱۰۱ ق. م. م، مبلغ ۳۶ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۰، معاف از مالیات است. مابقی درآمد حاصل مشمول مالیات اشخاص حقیقی، طبق نرخ‌های فوق محاسبه می‌شود. با ثبت نام در سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به سوابق پرونده‌های مالیاتی خود دسترسی پیدا می‌کنید. همچنین از این طریق می‌توانید میزان بدهی مالیاتی کسب و کار خود را مشاهده کنید.

به عنوان مثال، یک کسب و کار در سال ۱۴۰۰ معادل مبلغ ۱۲۰ میلیون تومان درآمد داشته است. از این مبلغ، ۷۰ میلیون تومان شامل هزینه‌های کسر از مالیات می‌شود. سود نهایی سال ۱۴۰۰ مبلغ ۵۰ میلیون تومان است؛ که مبلغ ۳۶ میلیون تومان به عنوان معافیت مالیاتی در نظر گرفته می‌شود. در نهایت این واحد کسبی برای مبلغ ۱۴ میلیون تومان باقی مانده، باید ۱۵% مالیات پرداخت کند.

2,100,000=15%*14,000,000

فرمول محاسبه مالیات اشخاص حقیقی چیست؟

در مثال زیر روش محاسبه مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل را بر اساس نرخ‌های ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم توضیح می‌دهیم.

هزینه‌های قابل قبول مالیاتی – کل درآمد حاصل از فروش = درآمد خالص

سقف معافیت مالیاتی صاحبان مشاغل – درآمد خالص = درآمد مشمول مالیات

پس از اینکه، سود ابرازی مودی مشخص شد، اداره مالیات از ضریب مربوط به اینتاکد فعالیت اقتصادی مودی، برای تعیین سود مشمول مالیات استفاده می‌کند. در نهایت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی بر اساس سود ابرازی، اینتاکد فعالیت اقتصادی و نرخ ماده ۱۳۱ ق. م. م محاسبه می‌شود.

اگر سود مشمول مالیات یک شخص حقیقی در سال ۱۴۰۰ بر اساس اینتاکد مربوط به فعالیت اقتصادی، معادل ۴۵۰ میلیون تومان باشد. بنابراین، مالیات اشخاص حقیقی برای عملکرد سال ۱۴۰۰ بر اساس نرخ ماده ۱۳۱ ق. م. م به صورت زیر محاسبه می‌شود.

مالیات قابل پرداخت نرخ ۱۵ درصد:

7,500,000=15% * 50,000,000

مالیات قابل پرداخت نرخ ۲۰ درصد:

10,000,000= 15% * 50,000,000

مالیات قابل پرداخت نرخ ۲۵ درصد:

350,000,000 = 100,000,000 - 450,000,000

87,500,000 = 25% * 350,000,000

جمع کل مالیات بر عملکرد سال ۱۴۰۰ (تومان)

105,000,000 = 87,500,000 + 10,000,000 + 7,500,000

سؤالات متداول مالیات اشخاص حقیقی

چگونه از میزان بدهی مالیاتی مطلع شوید؟

با مراجعه به سایت سامانه الکترونیکی اداره مالیات کشور، از میزان بدهی مالیاتی و ممنوع الخروجی خود مطلع شوید.

مالیات اشخاص حقیقی با درآمد کم چگونه محاسبه می‌شود؟

طبق قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی تا حداکثر پانصد میلیون ریال، به نرخ ۱۵ درصد درآمد مشمول مالیات در سال، حساب می‌شود.

آیا باید دفاتر، اسناد و مدارک مالیات صاحبان مشاغل حقیقی را نگهداری کنید؟

طبق ماده ۹۵ ق. م. م اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل باید دفاتر یا اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود را تا ۵ سال پس از تسلیم اظهارنامه نگهداری کنند.

چه موقع باید اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی را ارسال کنید؟

صاحبان مشاغل، موظف هستند در خرداد ماه هر سال، اظهارنامه عملکرد سالیانه خود را بر اساس دفاتر و مدارک معتبر تنظیم و برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

جریمه عدم تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی چیست؟

اگر اظهارنامه برای مالیات صاحبان مشاغل، در مهلت قانونی ارسال نشود؛ مودیان باید ۳۰% از مالیات قطعی شده را به عنوان جریمه بپردازند.

سخن پایانی

همانطور که در متن مطالعه کردید؛ نحوه محاسبه مالیات اشخاص حقیقی، نیازمند اطلاع از قوانین و بخشنامه‌های مالیاتی برای هر گروه شغلی است. تمام اشخاص حقیقی که از طریق شغل خود درآمد کسب می‌کنند، موظف هستند بخشی از سود این درآمد را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. سود به دست آمده در یک سال فعالیت، مبنای محاسبه مالیات مشاغل است. مقداری از این مبلغ شامل معافیت مالیاتی می‌شود.

در این متن به بررسی نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی پرداختیم. برای دریافت مشاوره مالیاتی، تنظیم اظهارنامه، گزارش‌های فصلی، لیست بیمه و مالیات حقوق ماهیانه با کارشناسان ما تماس بگیرید. اگر سؤالی در این مورد دارید، در بخش کامنت‌ها برایمان بنویسید. ‌امیدواریم اطلاعات ارائه شده در این مقاله برای شما مفید باشد.

موسسه حسابداری تضمین حساب ارائه دهنده خدمات مالیاتی و مشاوره مالیاتی .

مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی