مالیات بر درآمد و معرفی انواع مالیات بر درآمد

کلیات مالیات بر درآمد

این مقاله را به قانون مالیات بر درآمد و انواع مالیات بر درآمد و معرفی و توضیح هر کدام از آنها اختصاص داده ایم.

مالیات در کشور ها بسیار با اهمیت است. بیشتر مردم هر کشوری با این مساله درگیر هستند مخصوصا مدیران مدیران و جامعه حسابدارن که این موضوع بیشتر برای آنها قابل لمس است. همه مودیان و مردم چه اشخاص حقیقی و چه حقوقی می بایست بابت فعالیت اقتصادی و تجاری خود که سود کسب می کنند مالیات پرداخت کنند.
در کشور ما دو نوع مالیات وجود دارد که مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم است. مالیات مستقیم بر اساس نامی که دارد به طور مستقیم از مودی دریافت می شود و مالیات غیر مستقیم هم به طور غیر مستقیم دریافت می شود.
در این مقاله قصد داریم در مورد مالیات بر درآمد صحبت کنیم و با موضوعات مختلف این مبحث ماند اظهارنامه مالیات بر درآمد ، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد، گروه بندی اشخاص حقیقی و نرخ های مالیات بر درآمد بیشتر آشنا شویم.

 

 

قانون مالیات بر درآمد 

همه کسب و کارهای حقیقی و اشخاص حقوقی می بایست بر اساس قوانین مربوطه مالیات بر درآمد خود را به دولت پرداخت نمایند. این قوانینی به طور جدی زمانی به وجود آمد که آمریکا برای تامین مخارج جنگ خود در قرن هجدهم تصمیم گرفت به طور جدی از مردم مالیات دریافت کند.

دولت ها با توجه به قوانین مالیات بر درآمد را دریافت می کنند و مردم نیز می بایست در موعد های مقرر مالیات بر درآمد خود را ابراز نمایند. نرخ مالیات بر درآمد یک شخص حقیقی با یک شخص حقوقی در کشور ما متفاوت است.

سازمان امور مالیاتی درصد مالیات هر گروه را با توجه به معیارهای خاصی در نظر گرفته است و برای هر کدام تکالیف مربوط به خود را تعیین کرده است که مودیان باید آنها را انجام دهند.
در مواقعی محاسبه برخی از مالیات ها به صورت پلکانی انجام می شود مانند مالیات بر درآمد حقوق یا مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی که دلیل آن اعمال سیاست های اقتصادی کشور است از جمله سیاست کاهش اختلاف طبقاتی و کم کردن فاصله دهک های جامعه.

 

معرفی انواع مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد انواع و اقسام مختلفی دارد که قرار است آنها را با هم مرور کنیم. به یاد داشته باشید که هر شخص بابت داشتن دارایی ها و درآمد خود می بایست مالیات پرداخت نماید

 

مالیات بر درآمد املاک چیست؟

تمام مالکین نسبت به دارایی ها یا املاک خود در ایران براساس قوانین باب سوم قانون مالیات های مستقیم مشمول این مالیات هستند. ماده ۵۲ بیان می کند که درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در داخل کشور بعد از کسر معافیت های تعیین شده در این قانون، مشمول مالیات بر درآمد املاک می باشد.
مالیات بر درآمد اجاره املاک هم بخشی از این مبحث است یعنی در صورت اجاره دریافت کردن بابت یک ملک باید مالیات بر درآمد اجاره را پرداخت کنیم. همچنین ساخت و ساز ملک هم از این مورد مستثنی نیست و بابت آن مالیات بر درآمد املاک پرداخت می شود.

 

مالیات بر درآمد کشاورزی چیست؟

طبق  ماده 81 قانون مالیات های مستقیم فعالیت های کشاورزی از مباحث مالیات بر درآمد می باشد اما اشخاص حقیقی در مقابل آن از معافیت کامل برخوردار هستند و اشخاص حقوقی هم باید به انجام تکالیف مالیاتی خود برای استفاده از نرخ صفر اقدام نمایند. پس بدانید که مالیات اشخاص حقوقی در درآمد کشاورزی با نرخ صفر محاسبه می شود.
در قانون اگر کسی معاف باشد نیاز به انجام تکالیف مالیاتی نیست اما اگر نرخ صفر باشد باید تکالیف مالیاتی خود را انجام دهد اما در آخر مالیاتی اخذ نمی شود.
درآمد به دست آمده از همه فعالیت‌ های مربوط به کشاورزی و دام پروری و دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل، پرورش دادن طیور، صید و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها و باغ ها و درختان مشمول معافیت این موضوع می باشد.

 

مالیات بر درآمد حقوق چیست؟

درآمدی که یک شخص حقیقی در خدمت نفر دیگر (حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود جهت اشتغال در ایران براساس مدت یا کار انجام شده به طور نقد یا غیر نقد دریافت کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می شود. مبحث مالیات بر درآمد حقوق یک نوع مالیات تکلیفی می باشد که کسر و پرداخت این مالیات تماما بر عهده کارفرما است به همین خاطر حقوق بگیران قبل از دریافت حقوق مالیاتشان از آنها کسر شده است و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می شود. زیرا تکلیف کارفرما است که مالیات را از کارگر یا کارمند کسر کند و به مرجع ذی ربط پرداخت کند.

 

مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟

طبق ماده 93 ق.م.م درآمدی که اشخاص حقیقی و مشاغل به وسیله اشتغال به کسب و کار خود یا سایر موضوعات به غیر از موارد ذکر شده در سایر فصل های این موضوع در ایران به دست می آورند، بعد از کسر معافیت های تعیین شده در این قانون مشمول مالیات بر درآمد طبق نرخ مشاغل می باشد. همه شخصیت های حقیقی و مشاغل مشمول نرخ های مربوط به این ماده برای محاسبه مالیات بر درآمد می شوند. نکته اینجا هست که ضریب سود فعالیت هر شغل با شغل دیگر متفاوت است و نرخ های محاسبه مالیات بر درآمد به صورت پلکانی محاسبه می شود که مربوط به نرخ ماده 131 است.

 

ماده مالیات بر درآمد شرکت ها و اشخاص حقوقی

بر اساس ماده 105 قانون مالیات های مستقیم همه شرکت ها و اشخاص حقوقی باید بر اساس نرخ 25% (مگر در موارد حمایتی) مالیات بر درآمد خود را پرداخت نمایند. این ماده یکی از مهم ترین مواد مربوط به اشخاص حقوقی است.

 

مالیات بر درآمد اتفاقی چیست؟

در ماده ۱۱۹ قانون مالیات مستقیم مطرح شده است که درآمدهای نقدی یا غیر نقدی که اشخاص حقیقی و حقوقی به شکل بلا عوض یا به صورت معاملات محاباتی و جایزه یا هر نوع دیگر مشابه این موارد دریافت کنند مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی به نرخ مذکور در ماده ۱۳۱ این قانون است که به طور پلکانی محاسبه می‌ گردد.

 

گروه بندی اشخاص حقیقی و مشاغل برای مالیات در سال 1401

گروه بندی مشاغل و اشخاص حقیقی بر اساس نوع فعالیت و حجم فعالیت آنها مشخص می شود . بر اساس این گروه بندی ها هر یک از مودیان وظایف مربوط به خود را دارند و شاخص تعیین این گروه بندی ها ممکن است در هر سال تغییر یابد. طبق قانون سه گروه اول و دوم و سوم وجود دارد که تکالیف گروه اول بسیار شبیه تکالیف اشخاص حقوقی است.

 

نحوه گروه بندی صاحبان مشاغل در سال 1401 مطابق حجم فعالیت

گروه بندی ها بر اساس حجم فعالیت با توجه به ارقام زیر مشخص می شود. همانطور که گفته شد ممکن است در سال های بعد این ارقام تغییر گردد همانطور که در سالهای پیش هم مشابه این ارقام نبود.
•    گروه اول :  حجم درآمد بیشتر از 150 میلیارد ریال است.
•    گروه دوم : حجم درآمد بین 50 تا 150 میلیارد ریال است.
•    گروه سوم : حجم درآمد کمتر از 50 میلیارد ریال است.

 

گروه اول اشخاص حقیقی بر اساس نوع و حجم فعالیت

واردکنندگان و صادرکنندگان، مالکین کارخانه‌ ها، واحدهای تولیدی و شخصی (به شرط داشتن پروانه بهره برداری معادن از وزارتخانه ذی ربط)، صاحبان هتل های سه ستاره و بالاتر، مالکین بیمارستان ها، زایشگاه ‌ها، درمانگاه‌ ها و کلینیک ‌های تخصصی و فوق تخصصی، اشخاص دارای مشاغل صرافی، صاحبان فروشگاه‌ های زنجیره ‌ای، افراد دارای موسسه‌ های حسابرسی، حسابداری و دفترداری، ارائه‌ دهندگان خدمات مالی، مدیریتی، مشاوره ‌ای، انفورماتیک و طراحی سیستم، صاحبان موسسه ‌های حمل ‌و ‌نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی مسافری یا باربری و سایر صاحبان مشاغل و حرفه ‌هایی که درآمد ابراز شده بر اساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال پیش یا آخرین درآمد قطعی شده آن ‌ها تا انتهای دی ماه سال پیش، بیشتر از مبلغ 15 میلیارد تومان باشد از مشاغل گروه اول محسوب می شوند.
از تکالیف گروه اول می توان به نگهداری دفتر روزنامه و دفتر کل یا سایر دفاتر حساب مورد متکی به اسناد و مدارک، تهیه صورتحساب سود و زیان و ترازنامه اشاره کرد.

 

گروه دوم اشخاص حقیقی بر اساس حجم فعالیت

بقیه صاحبان مشاغل و افرادی که درآمد ابرازی دو سال قبل آن ها یا آخرین درآمد قطعی شده بیشتر از 5 میلیارد تومان و مساوی یا کمتر از مبلغ 15 میلیارد تومان می باشد، مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال پیش به شخص مودی یا نماینده رسمی ایشان می باشد. به عبارتی برای عملکرد مربوط به سال 1401، آخرین درآمد قطعی شده تا آخر دی‌ ماه سال 1400 در نظر گرفته میشود.
نگهداری اسناد درآمدی حاصل از فروش کالا و خدمات و سایر درآمدهای مربوطه، نگهداری اسناد مرتبط با خرید کالا، خدمات و دارایی و بقیه اسناد هزینه ای، تنظیم نمودن صورت درآمد و هزینه به طور ماهیانه و سالانه گروه دوم از جمله تکالیف این گروه عنوان شده است.

 

گروه سوم اشخاص حقیقی که در دو گروه اول نیستند

اشخاص حقیقی که در گروه اول و دوم نیستند در گروه سوم قرار می گیرند. براساس آیین نامه سازمان امور مالیاتی، این نهاد در صورت تغییر باید تا پایان دی‌ ماه هر سال فهرست مشاغل اضافه شده به گروه اول طبق نوع فعالیت را مشخص و اعلام کند. مودیان جزو گروه اول باید از همان سال اول تکالیف مربوط به گروه خود را انجام دهند.
تکالیف مودیان گروه سوم شامل نگهداری اسناد درآمدی و فروش کالا یا خدمات و سایر درآمدها می باشد و همچنین نگهداری اسناد و مدارک خرید کالا، خدمات و دارایی و سایر هزینه ها و تنظیم خلاصه درآمد و هزینه به صورت سالیانه می باشد.
فرق تنظیم صورت خلاصه درآمد گروه سوم و دوم در بازه زمانی ماهانه و سالانه بودن آن است.

 

 

اظهارنامه مالیات بر درآمد چیست؟

بررسی و محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی بر عهده سازمان امور مالیاتی است اما تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیات بر درآمد و اظهار و ابراز آن بر عهده مودی است. فرم مالیاتی که برای ثبت درآمدها، هزینه ‌ها، دارایی ‌ها، بدهی ‌ها، معافیت ‌ها، سرمایه، درآمد مشمول مالیات، بخشودگی و اطلاعات هویتی و جغرافیایی برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقیِ موضوع قانون مالیات های مستقیم، طبق نوع و حجم فعالیت افراد ذکر شده براساس نمونه ‌هایی که به وسیله سازمان تهیه و اعلام می ‌شود، اظهارنامه مالیاتی گفته می شود. تمام اشخاص حقیقی صاحب کسب و کار و مشاغل که به صورت فردی یا گروهی در حال فعالیت هستند هم برای هر سال مالی باید  فرم خود اظهاری مالیاتی که همان اظهارنامه مالیات بر درآمد یا عملکرد است را تهیه و ارسال نمایند.

در سال های اخیر برای راحتی مودیان اظهارنامه به صورت الکترونیکی تنظیم و ارسال می شود که می بایست به سایت سازمان امور مالیاتی به نشانی tax.gov.ir مراجعه کرد.

در حال حاضر 6  نوع اظهارنامه مالیات بر درآمد طبق قانون م.م مد نظر می باشد:

-    اظهارنامه اشخاص حقوقی مربوط به ماده 110

-    اظهارنامه مشاغل برای گروه اول براساس آیین نامه اجرایی ماده 95.

-    اظهارنامه مشاغل برای گروه دوم براساس آیین نامه اجرایی ماده 95.

-    اظهارنامه مشاغل برای گروه سوم براساس آیین نامه اجرایی ماده 95.

-    اظهارنامه املاک مخصوص اشخاص حقیقی دارای درآمد مالک ماده 57 و 80.

-    اظهارنامه انحلال با توجه به ماده های114 و 116.

 

اشخاص مشمول و معاف از مالیات بر درآمد چه کسانی هستند؟

همه کسانی که فعالیت تجاری دارند و سود کسب می کنند مشمول مالیات بر درآمد هستند. چه اشخاص حقیقی که در سه گروه بالا وجود دارند و چه اشخاص حقوقی. اما برای برخی بر اساس برخی مواد قانونی معافیت های مالیاتی در نظر گرفته شده است.
واردات خودرو آمبولانس توسط سازمان اورژانس کشور از پرداخت حقوق ورودی و عوارض گمرکی معاف است، همچنین معافیت‌های مربوط به مؤسسات کنکور دانشگاه‌ها اخیرا حذف شده است.

میزان معافیت مالیات بر درآمد مشاغل موضوع ماده 101 ق. م.م برای سال 1400 مبلغ 396.000.000 ریال است.

میزان معافیت سالانه مستغلات اشخاص فاقد درآمد موضوع ماده 57 قانون م.م

برای سال 1400مبلغ 396.000.000 ریال است.

سقف معافیت سالانه موضوع ماده 84 قانون م.م مرتبط با حقوق برای سال 1401 مبلغ 672.000.000 ریال است.

 

درصد مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از مجموع درج شده در حکم‌های کارگزینی شامل حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده مدیریت و فوق‌العاده مستمر و غیرمستمر و سایر پرداختی‌ها و کارانه به استثنای عیدی پایان سال برای سال 1401 به طور زیر است:

رقم حقوق نسبت به مازاد 672.000.000 ریال تا 1.800.000.000 ریال (10% مالیات)

رقم حقوق نسبت به مازاد 1.800.000.000 ریال تا 3.000.000.000 ریال (15% مالیات)

رقم حقوق نسبت به مازاد 3.000.000.000 ریال تا 4.200.000.000 ریال (20% مالیات)

رقم حقوق نسبت به مازاد 4.200.000.000 ریال به بالا (30 % مالیات)

بر اساس این جدول در سال 1401 کسانی که هر ماه تا معادل 56.000.000 ریال میزان حقوقشان باشد از مالیات بر درآمد حقوق معاف هستند

 

محاسبه مالیات بر درآمد چگونه می باشد؟

روش محاسبه مالیات بر درآمد برای همه مودیان با اهمیت است. براساس قوانین مالیاتی درصد مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی ۲۵% می باشد و برای اشخاص حقیقی به طور پلکانی بر اساس ماده 131 قانون مالیات های مستقیم نرخ ‌های جداگانه ای مد نظر است. به طوری که:

درآمدهای تا ۵۰ میلیون تومان ۱۵%

از ۵۰ میلیون تا یک میلیارد ریال  ۲۰%

 بیشتر از یک میلیارد ریال به نرخ ۲۵ درصد مشمول می شوند.

هر مرحله مالیات مربوط به خود را دارد و مالیات تمام مراحل به صورت پلکانی با همدیگر جمع می شوند. دقت کنید که نرخ مشخص شده برای هر درآمد درصد یکسان و ثابتی نمی باشد و بر اساس حجم فروش مشخص می شود. به همین موجب هرچه درآمد اشخاص حقیقی بالاتر باشد مالیات بیشتری هم باید پرداخت کنند اما نرخ 25% برای اشخاص حقوقی ثابت است و با هر مقدار فروش، مالیات آنها 25% است.

 

حسابداری و امور مالیاتی کسب و کار را چگونه انجام دهیم؟

حالا با زیر و بم و کلیات این قانون مالیاتی با اهمیت آشنا شدید وقت معرفی یک شرکت معتبر و خوب است که قادر است با سرعت و سلامت، همه امور مالیاتی و حسابداری شما را بر عهده بگیرد. شرکت حسابداری تضمین حساب در زمینه های مالی و مالیاتی سال‌ ها تجربه دارد و خدماتی مانند امور حسابداری، حسابرسی، مالیاتی، بیمه ای، مشاوره مالی و مالیاتی را از صفر تا صد انجام می دهد. شما مودیان محترم با مراجعه به سایت اینترنتی این مجموعه می توانید با درخواست مشاوره، بهترین مشاوره‌ های تخصصی در زمینه مالی را دریافت کنید و در کوتاه ترین زمان پاسخ سوال خود را دریافت نمایید.